ГАЗРЫН ТОС, нүүрс- устөрөгчийн нэгдлийн судалгаанд ГЕОФИЗИК-ийн судалгаа нь 80 орчим хувь эзэлдэг онцлогтой

Бичсэн: Геофизикийн зөвлөх инженер - Н.Баатар

    Газрын тосны тухай хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш 30 гаруй жилийн хугацаанд шинээр байгуулагдах газрын тосны боловсруулах үйлдвэрийг тасралтгүй түүхий эдээр хангах, дотоодын хэрэгцээгээ хангах үйлдвэрийн нөөц, түүхий эд бэлтгэгдээгүй, газрын тосны геологийн судалгаанд нутаг дэвсгэрийн 30 орчим хувь хамрагдсан байна.

    Төрөл бүрийн бүрийн ашигт малтмалын судалгааны 80 орчим хувь нь геологийн судалгаа, үлдсэн хувь нь геофизикийн судалгаа эзэлдэг байхад ГАЗРЫН ТОС, нүүрс- устөрөгчийн нэгдлийн судалгаанд эсрэгээрээ ГЕОФИЗИК-ийн судалгаа нь 80 орчим хувь эзэлдэг онцлогийг ч харгалзан үзэх шаардлага үүсч байна.

    Өнөөгийн байдал, тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэх арга замын талаар хэвлэн нийтлүүлсэн:

1. Арвисбаатар.Н, Баатар.Н., 1997. НУУРУУДЫН ХӨНДИЙН ХОТГОРУУДЫН ТОГТОЦ /ГЕОФИЗИКИЙН СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН/, Геологи эрдсийн түүхий эдийн шинжилгээ судалгаа, /ГТЛ байгуулагдсаны 40 жилийн ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний бага хурал/, хууд 64-65

2. Баатар.Н, Золсайхан.Г., 2003. ГАЗРЫН ТОСНЫ САВ ГАЗРУУДЫН ГҮНИЙ ТОГТЦЫН ТАЛААР ГЕОФИЗИКИЙН РЕГИОНАЛЬ СУДАЛГААНЫ МАТЕРИАЛ АШИГЛАН ТАЙЛАХ НЬ, МОНГОЛ ОРНЫ НЕФТЬ ХИЙН САЛБАРЫН ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД,№1(9), /Онол практикийн IX бага хурал/, хууд 17-21

3. Баатар.Н, Сэнгэдорж.Т, Хосбаяр.П., 2005. ГЕОФИЗИКИЙН РЕГИОНАЛЬ СУДАЛГААНЫ МАТЕРИАЛ ТАЙЛАЛТААР МОНГОЛ ОРНЫ ГАЗРЫН ТОСНЫ САВ ГАЗРУУДЫГ ҮНЭЛЖ, ГАЗРЫН ТОСНЫ СУДАЛГААНЫ АЖЛЫГ ЭРЧИМЖҮҮЛЭХ НЬ, Монгол орны нефть хийн салбарын тулгамдсан асуудлууд, /Онол практикийн XI бага хурал/, №1(11), хууд 18-25

4. Баатар.Н, Чинбат.С, Бүжинлхам.Э., 2005, 2006. МОНГОЛ ОРНЫ ГАЗРЫН ТОСНЫ САВ ГАЗРУУДЫН ГЕОЛОГИЙН СУДАЛГААНД АНХААРАХ ЗАРИМ АСУУДЛУУД, “Дал” сонин, 2005 он, №215, нүүр 8, Монгол орны газрын тосны салбарын тулгамдсан асуудлууд, шийдвэрлэх арга замууд, 2006 он, №1(12), хууд 6-10, Уул уурхайн сэтгүүл 2006/ №1(30), хууд 38-40

5. Баатар.Н, Дугараа.П, Чинбат.С, Оюунбилэг.Х, 2011. ГАЗРЫН ТОСНЫ IX ТАЛБАЙН ӨМНӨД ХЭСГИЙН ГҮНИЙ ТОГТОЦ, Газрын тосны салбарын 70 жилийн ойд зориулсан олон улсын эрдэм шинжилгээ, онол-практикийн бага хурлын илтгэлүүдийн эмхэтгэл, хуудас 29-32

6. Н.Баатар, А.Дэлгэрсайхан, Л.Чингисдалай, Г.Мөнхзул, М.Энхжаргал, Б.Цацрал., 2014. МОНГОЛ ОРНЫ ГЕОЛОГИ, ГЕОФИЗИКИЙН СУДАЛГААНЫ ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, Геологи 30, (Монгол Улсын Геологийн алба байгуулагдсаны 75 жилийн ой, ШУТИС-ийн доктор, профессор П.Дугараа, доктор, дэд профессор Д.Лхагвадорж нарын хөдөлмөр алдрын ойд зориулсан дугаар), хуудас 105-116

7. Баатар.Н, Дугараа.П, Чинбат.С, Оюунтуяа.Л, Дашбаатар.Б, Тунгалаг.Б., 2017. ГАЛБЫН ГОВИЙН ГАЗРЫН ТОС АГУУЛАГЧ БҮТЦИЙГ ГЕОФИЗИКИЙН БОЛОВСРУУЛАЛТ, ТАЙЛАЛТААР ИЛРҮҮЛСЭН НЬ, “Геофизик ба одон орон судлал” (ШУА-ийн Одон орон, геофизикийн хүрээлэнгийн 60 жилийн ойд зориулсан) №4. 2017 хуудас 98-106; ШУТИС-ийн Эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмхэтгэл №14/219; Газрын тос 2017 (Эх орондоо газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулах уриан дор зохион байгуулсан), хуудас 27-34.

Н.Зоригтбаатар: Геологи хайгуулын салбарт бидэнд ухрах араа байхгүй

Монголын цооногийн геофизикийн судалгааны анхдагч компани болох “Монкаротаж” ХХК-ны ерөнхий захирал Н.Зоригтбаатартай уулзаж цооногийн болон талбайн геофизикийн судалгааг ашигт малтмалын хайгуулд хэрхэн ашигладаг талаар ярилцлаа. (2014 оны ярилцлага)

Юуны түрүүн мэргэжлийнхээ тухай болон үүсэл хөгжлийн түүхээс сонирхуулна уу?

     Би геофизикч, геологич мэргэжилтэй хүн. Дархан хотын “Политехникум”-ыг техник геофизикч, ТДС-ийг геологич мэргэжлээр төгссөн. Би суралцаж байх хугацаандаа үйлдвэрлэлийн дадлагаа олон улсын геологийн экспедицийн каротажийн станц дээр Монголын анхны каротажийн инженер Л.Балдорж ахын удирдлага дор зургаан сар каротажийн чиглэлээр дадлага хийсэн нь цооногийн геофизикийн судалгааны ажлыг илүү сайн ойлгож цаашид энэ чиглэлээр ажиллах үндэс суурь болсон байх гэж боддог. Сургуулиа төгсөөд “Эрэл геофизикийн цогцолбор экспедиц”-д хуваарилагдан ирэхэд манай экспедицийн ерөнхий геофизикч Б.Дэндэвчулуун гуай “Чи каротаж дээр дадлага хийсэн хүн байна. Таван толгойн каротажийн станц дээр очиж ажилла” гэж хэлсэн. Гэвч би Таван толгой гэж хаана байдгийг ч мэдэхгүй байсан учир “Ангийнхаа нөхөдтэй хамт талбайн геофизик дээр ажиллая” гэж хэлсэн. Ингээд нэг улирал талбайн геофизикийн ажил хийгээд, цэргийн албанд яваад буцаж ирээд каротажийнхаа ажлыг хийж эхэлсэн. Түүнээс хойш тасралтгүй каротажийнхаа ангид энэ мэргэжлээрээ ажиллаж байгаад 1996 онд “Монкаротаж”-ХХК-г байгуулан ажилласан. Тэр цагаас хойш одоо хүртэл мэргэжлийнхээ үйл ажиллагааг амжилттай явуулахад энэ салбарт 40 гаруй жил ажилласан Ч.Баянсан ахын маань түшиг тулгуур, тус дэм их байдаг. Геофизикийн шинжлэх ухаан бол дэлхийн царцдас давхарга болоод геологи хайгуулын судалгааны ажилд өргөн хэрэглэгддэг, бага зардлаар их хэмжээний үр дүн сайтай мэдээллийг авдаг дэлхийд шалгарсан шинжлэх ухааны арга юм. Энэ шинжлэх ухааны аргуудыг геологи хайгуул ашиг малтмалын судалгааны ажилд өргөн хэрэглэдэг бөгөөд геологийн ашигт малтмалын бүтэц тогтоцыг урдчилан газрын гадаргаас судалхад үр дүн сайтай нь олон арван жилийн судалгааны ажилуудаар батлагдаж байдаг. Талбайн болон цооногийн геофизикийн судалгааны маш олон төрлийн арга аргачлалууд байдаг. Эдгээр арга аргачлалуудыг ямар гарал үүсэлтэй, ямар төрлийн орд хайж байгаагаас шалтгаалж тухайн ордод тохирсон арга аргачлалуудыг сонгон авч судалгааны ажилдаа хэрэглэх нь чухал. Аливаа нэг орд дээр ажиллаж байгаа геологичид нь тухайн орд дээр хийлгэх геофизикийн судалгааны ажлыг, геофизикчид нь тухайн ордын геологийн тогтоцыг харилцан маш сайн ойлголцсоны үндсэн дээр хийх аргачлалаа зөв сонгосон байх нь хайгуулын ажлын үр дүнд сайнаар нөлөөлөх үндэс болдог. Энэ нь геологич, геофизикч нарын маш сайн ойлголцож, хамгийн сайн анхаарах ёстой асуудлын нэг мөнөөсөө мөн.