Геофизикийн ажлын заавар батлах зорилготой хэлэлцүүлэгт урьж байна

"Монголын геологи, хайгуул-2017" чуулга уулзалт, үзэсгэлэн зохион байгуулах зөвлөлийн дарга М.Очирбат "Өдрийн сонин"-д ярилцлага өгөв.

"Mongolia Mineral Exploration Roundup 2017" International forum agenda

Докторын диссертаци

Олон улсын геофизикчдын хуралд оролцлоо (2012 оны 9 сарын 19-21)

Солонгосын Чежү аралд болсон Геофизикчдын Холбоо (KSEG) –оос 4 жил дутамд зохион байгуулдаг олон улсын хуралд ШУТИС –ийн ГГТС –ийн Геофизик, геомэдээллийн профессорын багийн тэргүүлэх профессор Х.Цээдулам, багш С.Мөнхбаатар, Т.Бямбасүрэн нар сургуулиа төлөөлөн амжилттай оролцоод ирлээ.

Чежү арал “ICC” төв

Тус олон улсын хурал нь  Өмнөд Солонгосын Чежү аралын International Convention Center (ICC) төвд “Geophysics for Discovery and Exploration” –сэдвийн доор 2012 оны 9 сарын 19-21 хооронд болж өнгөрлөө.

 

Соронзон хайгуул

“Геосан” ХХК-аас геофизикийн багаж тоног төхөөрөмж бэлэглэв (2014)

ШУТИС-ийн ГГТС-ийн Геофизик, геомэдээллийн профессорын багт “Геосан” компаниас геофизикийн үндэсний залуу боловсон хүчин бэлтгэх сургалт, үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх, ашигт малтмал эрэл хайгуулын геофизикийн судалгаа, сургалтад орчин үеийн дэвшилтэт техник, технологийн шинэчлэл хийхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулж, соронзон хайгуулын 2 багаж, хүндийн хүчний судалгааны гравиметрийн 1 багажийг хандивлалаа.

 

ШУТИС-ийн Удирдах Зөвлөлийн дарга Д.Одхүү их сургуулийн үйл ажиллагаатай танилцаж явахдаа сургуулийн материаллаг баазыг бэхжүүлэхэд ихээхэн анхаарал тавьж ажиллах төлөвлөгөөтэй байгаагаа ярьж байсны бодит биеллийн нэг нь энэхүү ажил болж байна. Тус багажуудыг манай геофизикийн сургалт, судалгаанд ашиглуулах талаар “Геосан” компанитай хэлэлцсэний үр дүнд бэлэглэж байгаа юм.

Багаж хүлээж авах үйл ажиллагаанд ШУТИС-ийн Удирдах Зөвлөлийн дарга Д.Одхүү, ректор Б.Очирбат, Эдийн засаг, хөгжлийн тэрүүн проректор Д.Батчулуун, Сургалтын проректор Х.Энхжаргал, Оюутны хөгжил, олон нийттэй харилцах проректор Т.Намнан, “Геосан” компаний ерөнхий захирал Г.Ихбаяр, гүйцэтгэх захирал Г.Бат-Эрдэнэ  нар болон ГГТС-ийн профессор, багш нар оролцлоо.

“АШИГТ МАЛТМАЛЫН ЭРЭЛ ХАЙГУУЛЫН ГЕОФИЗИК” МЭРГЭЖИЛТЭН БЭЛТГЭЖ ЭХЭЛСНИЙ 20 ЖИЛИЙН ОЙД

 ОРШИЛ

 See more at: http://dugaraap.dms.mn/24361.html#sthash.1Jbmdbrv.dpuf

П.Дугараа Геофизикийн сургалт, үйлдвэрлэл, судалгааны төвийн захирал

ОРШИЛ
Монгол орны улс ардын аж ахуйн олон салбарт, нэн ялангуяа геологи, ашигт малтмал, барилга, уул уурхайн салбарт эрэл, хайгуулын геофизикийн судалгаа чухал байр суурь эзэлдэг.
Аливаа шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, нутагшуулах, дэлхийн түвшинд авч явахад эдийн засгийн хүчин чадавхиас гадна алсын хараатай бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн хүчирхэг хамт олон бүрэлдэн тогтсон байх ёстой.
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
1958 онд МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын зөвлөлгөөний шийдвэрээр тухайн үеийн Мал аж ахуйн яаманд инженерийн хийцтэй гүний худаг гаргах ажилд геофизикийн арга хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай гэж үзээд МУИС-ийн төгсөх ангийн Т.Дамдинсүрэн, М.Сүрэнхорлоо, Ш.Туваан, тоо-физикийн багш Г.Хандай, Ц.Намжил нарыг Орос-Унгарын геофизикийн мэргэжилтэнгүүдийг дагалдуулсан нь энэ чиглэлийн үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын эхлэл болсон гэж үздэг [1].
1970-аад оноос НҮБ-ийн ЮНЕСКО-ийн MON-1 төслөөр Монгол улсад Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад “Хайгуулын геофизикийн лаборатори” –ийг байгуулсан (Зураг1.3).

- See more at: http://dugaraap.dms.mn/24361.html#sthash.1Jbmdbrv.dpuf

Монгол орны улс ардын аж ахуйн олон салбарт, нэн ялангуяа геологи, ашигт малтмал, барилга, уул уурхайн салбарт эрэл, хайгуулын геофизикийн судалгаа чухал байр суурь эзэлдэг. Аливаа шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, нутагшуулах, дэлхийн түвшинд авч явахад эдийн засгийн хүчин чадавхиас гадна алсын хараатай бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн хүчирхэг хамт олон бүрэлдэн тогтсон байх ёстой.

ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ 

 1958 онд МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын зөвлөлгөөний шийдвэрээр тухайн үеийн Мал аж ахуйн яаманд инженерийн хийцтэй гүний худаг гаргах ажилд геофизикийн арга хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай гэж үзээд МУИС-ийн төгсөх ангийн Т.Дамдинсүрэн, М.Сүрэнхорлоо, Ш.Туваан, тоо-физикийн багш Г.Хандай, Ц.Намжил нарыг Орос-Унгарын геофизикийн мэргэжилтэнгүүдийг дагалдуулсан нь энэ чиглэлийн үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын эхлэл болсон гэж үздэг [1].

1970-аад оноос НҮБ-ийн ЮНЕСКО-ийн MON-1 төслөөр Монгол улсад Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад “Хайгуулын геофизикийн лаборатори” –ийг байгуулсан (Зураг1.3)
 

П.Дугараа Геофизикийн сургалт, үйлдвэрлэл, судалгааны төвийн захирал

ОРШИЛ
Монгол орны улс ардын аж ахуйн олон салбарт, нэн ялангуяа геологи, ашигт малтмал, барилга, уул уурхайн салбарт эрэл, хайгуулын геофизикийн судалгаа чухал байр суурь эзэлдэг.
Аливаа шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, нутагшуулах, дэлхийн түвшинд авч явахад эдийн засгийн хүчин чадавхиас гадна алсын хараатай бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн хүчирхэг хамт олон бүрэлдэн тогтсон байх ёстой.
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
1958 онд МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын зөвлөлгөөний шийдвэрээр тухайн үеийн Мал аж ахуйн яаманд инженерийн хийцтэй гүний худаг гаргах ажилд геофизикийн арга хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай гэж үзээд МУИС-ийн төгсөх ангийн Т.Дамдинсүрэн, М.Сүрэнхорлоо, Ш.Туваан, тоо-физикийн багш Г.Хандай, Ц.Намжил нарыг Орос-Унгарын геофизикийн мэргэжилтэнгүүдийг дагалдуулсан нь энэ чиглэлийн үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын эхлэл болсон гэж үздэг [1].
1970-аад оноос НҮБ-ийн ЮНЕСКО-ийн MON-1 төслөөр Монгол улсад Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад “Хайгуулын геофизикийн лаборатори” –ийг байгуулсан (Зураг1.3).

- See more at: http://dugaraap.dms.mn/24361.html#sthash.1Jbmdbrv.dpuf

П.Дугараа Геофизикийн сургалт, үйлдвэрлэл, судалгааны төвийн захирал

ОРШИЛ
Монгол орны улс ардын аж ахуйн олон салбарт, нэн ялангуяа геологи, ашигт малтмал, барилга, уул уурхайн салбарт эрэл, хайгуулын геофизикийн судалгаа чухал байр суурь эзэлдэг.
Аливаа шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, нутагшуулах, дэлхийн түвшинд авч явахад эдийн засгийн хүчин чадавхиас гадна алсын хараатай бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн хүчирхэг хамт олон бүрэлдэн тогтсон байх ёстой.
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
1958 онд МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын зөвлөлгөөний шийдвэрээр тухайн үеийн Мал аж ахуйн яаманд инженерийн хийцтэй гүний худаг гаргах ажилд геофизикийн арга хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай гэж үзээд МУИС-ийн төгсөх ангийн Т.Дамдинсүрэн, М.Сүрэнхорлоо, Ш.Туваан, тоо-физикийн багш Г.Хандай, Ц.Намжил нарыг Орос-Унгарын геофизикийн мэргэжилтэнгүүдийг дагалдуулсан нь энэ чиглэлийн үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын эхлэл болсон гэж үздэг [1].
1970-аад оноос НҮБ-ийн ЮНЕСКО-ийн MON-1 төслөөр Монгол улсад Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад “Хайгуулын геофизикийн лаборатори” –ийг байгуулсан (Зураг1.3).

- See more at: http://dugaraap.dms.mn/24361.html#sthash.1Jbmdbrv.dpuf

П.Дугараа Геофизикийн сургалт, үйлдвэрлэл, судалгааны төвийн захирал

ОРШИЛ
Монгол орны улс ардын аж ахуйн олон салбарт, нэн ялангуяа геологи, ашигт малтмал, барилга, уул уурхайн салбарт эрэл, хайгуулын геофизикийн судалгаа чухал байр суурь эзэлдэг.
Аливаа шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх, нутагшуулах, дэлхийн түвшинд авч явахад эдийн засгийн хүчин чадавхиас гадна алсын хараатай бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэгч мэргэжлийн хүчирхэг хамт олон бүрэлдэн тогтсон байх ёстой.
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
1958 онд МАХН-ын Төв хорооны нарийн бичгийн дарга нарын зөвлөлгөөний шийдвэрээр тухайн үеийн Мал аж ахуйн яаманд инженерийн хийцтэй гүний худаг гаргах ажилд геофизикийн арга хэрэглэх нь эдийн засгийн хувьд үр ашигтай гэж үзээд МУИС-ийн төгсөх ангийн Т.Дамдинсүрэн, М.Сүрэнхорлоо, Ш.Туваан, тоо-физикийн багш Г.Хандай, Ц.Намжил нарыг Орос-Унгарын геофизикийн мэргэжилтэнгүүдийг дагалдуулсан нь энэ чиглэлийн үндэсний боловсон хүчин бэлтгэх ажлын эхлэл болсон гэж үздэг [1].
1970-аад оноос НҮБ-ийн ЮНЕСКО-ийн MON-1 төслөөр Монгол улсад Политехникийн дээд сургуулийг байгуулахад “Хайгуулын геофизикийн лаборатори” –ийг байгуулсан (Зураг1.3).

- See more at: http://dugaraap.dms.mn/24361.html#sthash.1Jbmdbrv.dpuf

 Зураг1.3. Хайгуулын геофизикийн лаборатори. 1970

 Зураг1.4. МУИС-ын геофизикийн ангийн оюутнууд. 1971

Энэ лабораторийн материаллаг бааз, боловсон хүчний хүчин чармайлт, төр засгийн бодлого дэмжлэгтэйгээр МУИС-д “Геофизикийн мэргэжлийн бүлэг” нээгдсэн (Зураг1.4).

Ийнхүү МУИС-ийн физик, цаг уур, геологи, газарзүйн салбарын мэргэжлээр дээд мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэхэд эрэл, хайгуулын геофизикийн аргуудын онолын үндэс, практик хэрэглээний талаар сургалт, судалгаа, үйлдвэрлэлийн ажлыг явуулах үндэс суурь тавигдсан бөгөөд 1963 онд Улсын хэмжээний үйлдвэрлэлийн ажлыг эрхлэн явуулдаг Эрэл, Геофизикийн цогцолбор экспедици байгуулагдсан.

Манай улс төлөвлөгөөт эдийн засгийн үеийн геофизикийн мэргэжилтэнг ОХУ, Унгар, Болгар, Польш гэх мэт орнуудын их, дээд сургуулиудаар, дотооддоо мэргэжлийн курс, ТМС, Их дээд сургуулиудаар бэлтгэсэн.

Хайгуулын геофизикийн лабораторийн техник хэрэгсэл, материаллаг баазыг түшиглэн 1971-1972 оны хичээлийн жилээс Горхийн сургалтын дадлага, Хэрлэн, Жанчивлангийн районд геологийн зураглал, эрлийн ажилд геофизикийн цогцолбор аргыг хэрэглэж эхэлснээр өнөөгийн Хэрлэнгийн олон улсын геологийн экспедицийн суурь тавигдсан.

Монгол улсад эрэл, хайгуулын геофизикийн хөгжлийн үе шатыг дараах үндсэн чиглэлүүдээр тодорхойлж болох юм [2].

1. Эхлэлийн үе (1950-1970) буюу геофизикийн судалгааны аргуудыг ОХУ-ын мэргэжилтэн, техникийн тусламжтайгаар Монгол орны геологи, газарзүй, цаг уур, одон орны чиглэлээр хэрэглэж эхэлсэн юм.

2. Хөгжлийн үе (1970-1990) буюу үндэсний мэргэжлийн боловсон хүчин гадаад, дотоодын их, дээд сургуулиудаар бэлтгэгдэж, материаллаг бааз, техник технологийн шинэчлэл хийж, геологи-геофизикийн судалгааг бие даан гүйцэтгэж эхлэсэн үе.

3. Зах зээлийн шинэчлэл (1990 оноос хойш) техник, технологийн дэвшил, цэцэглэлтийн үе гэсэн 3 үе шатанд хувааж авч үзвэл үе шат бүр өөр өөрийн гэсэн онцлогтой.

Зах зээлийн шинэчлэлт, шилжилтийн үеийн хүнд бэрхшээлийг даван туулахад 1992 оноос ШУТИС (ТИС)-д “ Ашигт малтмалын эрэл, хайгуулын геофизик “ мэргэжлээр мэргэжилтэн (бакалавр, магистр, докторын шаталсан сургалттай) бэлтгэн гаргах болсон нь хүчний залгамж халааг авч үлдсэн төдийгүй, монголын геологи, ашигт малтмалын судалгаанд гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалттай компаниудад геофизикийн эрэл, хайгуулын ажлыг явуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн [3].

Улмаар Монгол улсын Техникийн их сургуулийн Ректорын 1997 оны 243-р тоот тушаалаар Геологийн сургуулийн бүрэлдэхүүнд “Геофизикийн сургалт, үйлдвэрлэл, судалгааны төв”-ийг тэнхимийн статустайгаар байгуулсан нь өнөөгийн манай профессорын багийн үндэс болсон

 Зураг 1.5. “Ашигт малтмалын эрэл, хайгуулын геофизик” мэргэжлийн 

анхны төгсөлт багш нарын хамт 1997 он

Энэхүү төв анх байгуулагдахдаа 3 багш, хичээлийн туслах ажилтан, сургалт, судалгааны 3 лаборатори, кабинеттайгаар үйл ажиллагаагаа эхэлж, өнгөрсөн 20 жилд 15 удаагийн төгсөлтөөр 167 гаруй мэргэжилтэнг бэлтгэж гаргаад байна.

2000 оноос зарим их, дээд сургуулиуд сургалтын багц цагийн тогтолцоонд орсонтой холбогдуулан профессорын багийн бүрэлдэхүүнээр ажиллах болсон. Энэ үеээс манай төв “Ашигт малтмалын эрэл, хайгуулын геофизик” мэргэжлийн сургалтын төлөвлөгөөг шинэчлэн боловсруулж бакалавр, магистр, докторын шаталсан сургалтыг амжилттай явуулж байна.

Төвийн эрхэм зорилго нь Монгол улсад Геофизикийн шинжлэх ухааныг хөгжүүлэхэд бодитой хувь нэмэр оруулна гэж ГСҮСТ-ийн дүрэмд тодорхой зааж өгсөн.

Өнгөрсөн хугацаанд баг, тэнхимийн багшлах боловсон хүчин, материаллаг баазыг бэхжүүлэхэд олон талт арга хэмжээ авч явуулсаар МУИС-д “Хэрэглээний геофизик”, Улаанбаатарын Их сургуульд “Геофизик”, ШУТИС-д “Геофизик, геомэдээллийн профессорын баг”, хамт олон бүрэлдэн тогтлоо

ЭРДЭС, ЧУЛУУЛГИЙН НЯГТ

Тодорхойлолт, үндсэн хамаарлууд.

Бодисын массыг эзэлхүүнд харьцуулсан харьцааг, ө.х. нэгж эзэлхүүнд ноогдох массар тодорхойлогдох бодисын шинж чанарыг нягт гэнэ.

 Чулуулгийн нягт нь хүндийн хүчний талбайг тодорхойлох параметр болдог. (Федынский В.В., 1967):

 Чулуулгийн нягт:

 Эрдсийн нягт:

 Чулуулаг нь хатуу фаз (эрдсийн орон тор) болон хий, шингэнээр дүүрсэн нүх сүвшилтийн орон зайнаас тогтох олон фазт систем юм. Нүх сүв нь чулуулагт хоорондоо залгаа эсвэл эрдсийн орон тороор тусгаарлагдсан байж болно.

Чулуулгийн нүх сүвшилт:

 Нүх сүвшилтийн коэффициент:

 Нүх сүвшилт болон нүх сүвшилтийн коэффициентийн хэмжих нэгж нь %.

Чулуулгийн нягтыг ерөнхий тохиодолд:

 СГС системд нягтын хэмжих хэмжүүр нь - г/см3

СИ системд - кг/м3

Хээрийн геофизикийн судалгаанд нягтыг ихэвчлэн <<σ>> (сигма) гэж тэмдэглэдэг ба г/см3 нэгжийг ашигладаг.

Magnetic source parameters of two-dimentional structures using extended Euler deconvolution

Энэхүү арга нь соронзон орны гажил үүсгэгч биет-структурын байрлалыг Euler –ийн тэгшитгэлийн нөхцлийг хангах нэгэн төрлийн функц ашиглан профиль болон талбайн хэмжээнд тодорхойлно.

 

 Структурын индекс
Гажил үүсгэгч биетийн гүнийг үнэн тооцоолох явдал нь тохирох структурын индексийг сонгох явдал юм.

 

 

Цонхийг сонгохдоо дараах зүйлийг анхаарах ёстой.
Гажлыг бүрэн багтааж чадсан байх
өөр гажил үүсгэгч биетийн нөлөөлөл орохгүй байх